Феминизм және психоанализ:өзара қатынас проблемасы.Фрейдтің гендерлік теориясы.
Бизнес,рынок шартында әйелдердің әлеуметтік және экономикалық әрекетінде жаңа сфералар
Қазіргі таңда гендерлік мәселе ғылыми білімнің әрүрлі салаларында белсенді көріне бастады.Бұл тенденция отандық психологияға келді. Әйел және ердің әртүрлі аймақтарда тең көріністе болмауы қалыптасқан экономикалық жағдайға және дәстүрлерге де байланысты. Әдіснамалық қиындықтардың бар болуы жыныстық айырмашылықтар психологиясын зерттеу өзектілігін төмендетпейді, бірақ мұндай зерттеулер пән аралық деңгейде болуы керек өйткені әлеуметтік рөлдер динамикасының этномәдени ерекшеліктері ескерілуі тиіс. 60 жж бастап ер және әйелдердің қабілеттері,олардың әртүрлі іс-әрекет аймақтарындағы компонеттілігі,олардың кәсіби жетістіктері туралы таптаурындық ойларды зерттеу аса маңызға ие болды.
Гендер категориясы әлеуметтік ғылымға ХХ ғ.60-шы жылдары Роберт Столлетпен енгізілді. Осы мәселемен айналысқан зерттеушілердің алдында адамның қалыптасуындағы оның әлеуметтенуіндегі әлеуметтік және табиғи детерминанттарды бөліп жару міндеті туындады. Табиғат және мәдениет тоғысында гендер-әлеуметтік жыныс пайда болды. Ер адам маскулинді, ал әйел адам феминді болып қоғамдағы өз орны,рөлі туралы мәдени ойларды меңгерген кезде және рөлдерге сәйкес статустық сипаттамаларды өз бойына қамтығанда ғана қалыптасады.
Феминистер психоаналитикалық норма мен теорияны тез қабылдаған жоқ, себебі тарихи бекітілген дәстүр қолдану әйелдердің бағынуына және олардың пассивтілігімен бекітіледі. Психоанализ адамның психикасының санасының айырмашылықтарына мүмкіндікпен қамтамасыз етеді және бұл әйелдерге өмірдегі жеке адам мен саяси өлшемдерді жақсы түсінуге көмектесті. Феминистер Фрейдтің суреттеуінде сол процестерді іздейді, яғни сол патриархтың мәдениеттіңішіндегі ағын сол процестерді іздейді,яғни сол патриархттың мәдениеттің ішіндегі ағын сол әйелдердің трансформациясында болу керек, яғни бұл қысымнан құтылу.
Феминистер психоаналитикалық норма мен теорияны тез қабылдаған жоқ, себебі тарихи бекітілген дәстүр қолдану әйелдердің бағынуына және олардың пассивтілігімен бекітіледі. Психоанализ адамның психикасының санасының айырмашылықтарына мүмкіндікпен қамтамасыз етеді және бұл әйелдерге өмірдегі жеке адам мен саяси өлшемдерді жақсы түсінуге көмектесті. Феминистер Фрейдтің суреттеуінде сол процестерді іздейді, яғни сол патриархтың мәдениеттіңішіндегі ағын сол процестерді іздейді,яғни сол патриархттың мәдениеттің ішіндегі ағын сол әйелдердің трансформациясында болу керек, яғни бұл қысымнан құтылу.
Әйелдердің белгілі бір іс-әрекет түрін таңдауға әлеуметтік фактордың әсері бар және практика көрсететіндей әйелдер ерлер үстемдігі байқалатындай мамандықтарды таңдай қоймайды. Бұл аймақтарда жеңістікке жету әйелдердің ойынша олардың әйелдік қасиеттерінің төмен деп қабылдауына әкеп соғады. Американдық авторлардың алған нәтижелеріне сүйенсек әйелдердің көп бөлігі ерлік жұмыстарға орналасқысы келмейді,өйткені олар өздеріне таныс және дайын әйелдік жұмыстарды өздерін жақсы сезінеді. Ер мамандықтарда әйелдердің болуы аз. Демек дәстүрлі ер мамандықтарда әйелдердің аз болуы жұмысқа алушы ерлердің олардың құндылығы төмен деп есептейтіні ойларына ғана шартталмаған,сонымен қатар әйелдердің тұлғалық факторларына байланысты:олардың әйелдік іс-әрекеттерге бейімділігі және ер ұжымдарында дискомфорттылық сезімдері сияқты. Сондай ақ жұмысқа орналасу барысында ерлерде дискриминацияға ұшырайды егер олар әйелдік мамандыққа орналасатын болса. Әйелдік ерлік мамандықтарға қатысуына кедергі келтіретін факторлар оның ішінде ерлер ұжымында жұмыс істеу бір жағынан қызметтес ерлердің олардың қызметтес әйелдерге деген негативті қатынасы болса,акл екінші жағынан ерлер қызметкерлері жағынан жыныстық қудалануға ұшырау.
Пайдаланған әдебиеттер:
Пайдаланған әдебиеттер:
1.Т.В.Бендас.Гендерная психология:учебное пособие.-СПб.:Питер,2005 2.И.В.Грошев. Психофизиологическиеразличия мужчин и женщин.-М.:Изд-во Московского психолого-социального института;,2005 3.Ловцова Н.И Аспекты гендерной идентичности Культура власть,идентичность:новые подходы в социальных науках.Под.ред. Е.Р.Яркой-Смирновой.Саратов 1999
