СӨЖ 1. Дизартриядағы сөйлеу тілі бұзылысының құрылымы туралы түсінік.
Баяндама
Дайындаған: Битемирова У
Қабылдаған: Ибатова Г.Б.,
6В01902 Арнайы педагогика . Логопедия
ДОТ 2-курс
Дизартерияға мыналар тән: артикуляциялық бұлшықеттер тонусының өзгеруі түріндегі артикуляциялық моториканың бұзылуы, олардың ерікті қозғалыстарының көлемін шектеу, координациялық бұзылулар, синкинезияның әртүрлі түрлері, тремор, тілдің, еріннің гиперкинезі; тыныс алудың бұзылуы; дауыс түзілуінің бұзылуы.Дизартериядағы сөйлеу бұлыңғыр, анық емес. Серпімділік-тілдің, еріннің, бет пен мойынның бұлшықеттеріндегі тонның жоғарылауы. Серпімділік кезінде бұлшықеттер қатаяды. Тіл" кесек " бөксеге тартылады, оның артқы жағы икемді, жоғарғы жағына көтерілген, тілдің ұшы көрінбейді. Қатты аспанға көтерілген тілдің артқы жағы дауыссыз дыбыстарды жұмсартуға көмектеседі (палатализация). Кейде спастичный тілі" стал", вытянут алдында. Ауыздың дөңгелек бұлшықетіндегі бұлшықет тонусының жоғарылауы еріннің спастикалық кернеуіне, ауыздың тығыз жабылуына әкеледі (ерікті түрде аузын жабу қиын). Кейбір жағдайларда жоғарғы еріннің спастикалық жағдайында ауыз ашылуы мүмкін. Бұл жағдайда сілекейдің жоғарылауы (гиперсаливация) байқалады. Артикуляциялық бұлшықеттердің серпімділігімен белсенді қозғалыстар шектеулі.Гипотензия-бұлшықет тонусының төмендеуі. Гипотензиямен тіл жұқа, ауыз қуысында тегіс; еріндер летаргиялық, тығыз жабыла алмайды. Ауыз әдетте жартылай ашық, гиперсаливацияны білдіруге болады. Жұмсақ таңдайдың бұлшық еттерінің гипотензиясы палатиналық перденің жеткілікті түрде көтерілуіне және оның жұтқыншақтың артқы қабырғасына басылуына жол бермейді; ауа ағыны мұрын арқылы өтеді. Дауыс мұрын реңін алады . Дизартрия дегеніміз сөйлеу мүшелерінің инервациясының жеткіліксіздігіне байланысты сөйлеу тілі дыбыстардың айтылу кемістіктері.
Дизартрия гректің артрон – мүшелену және бөлшек, дис – бұзылу сөздерінен шыққан. Анықтап айқын сөйлеудің бұзылуы деген мағынаны білдіреді.
Дизартрияның басты көріністеріне сөйлеу тілі дыбыстардың бұзылуы, дауыстың пайда болуындағы кемістіктері, сонымен бірге сөйлеу шапшаңдығындағы, сарынындағы өзгерістер жатады.
Аталған кемістіктер орталық немесе шеткі нерв жүйелерінің зақымдануының түрліше қисындасып жинақталуына, кемістіктердің ауырлығына, ақаулықтың пайда болған уақытына байланысты дәрежеде көрінеді.
Клиникалық, психологиялық және логопедиялық тексерудің нәтижесі дизартриясы бар балалар сөйлеу тілінің, психикасының қимылдарының бұзылулары жағынан әр алуан екенін көрсетті.
Дизартрияның шығу себебі баланың құрсақтағы және жас кезіндегі жетіліп келе жатқан миына әртүрлі келеңсіз жәйттердің тигізетін зиянының нәтижесінде орталық нерв жүйесінің органикалық зақымдануының әсерінен болады. Бұл көбінесе толғақ қызуының келеңсіз жағдайларына мүмкіндік жасайтын ұзаққа созылған қатты инфекцияның оттектің жетіспеушілігінің, екіқабат кезіндегі токсикоздық және басқа да бірқатар жәйттердің нәтижесінде құрсақтағы зақымданудан болады. Бұндай жағдайлардың көбіне бала туылған кезде асфиксия пайда болады және шала туады.
Дизартрия резус – фактордың қосылмаушылығынан пайда болуы мүмкін. Өмірінің алғашқы кездеріндегі нерв жүйесінің инфекциялық ауруға шалдығуының әсерінен де дизартрияға шалдығуы сирек кездессе, сал ауруына шалдыққан балаларда жиі кездеседі. Е.М.Мастюкованың берген мәліметі бойынша сал ауруына шалдыққан балалардың 65 – 85 – і дизартрия болады екен.
Достарыңызбен бөлісу: |