5-жаттығу. Сөздерді топқа бөліп үлгі бойынша жаз.
Үлгі: Кітап, дәптер, күнделік, қалам, сызғыш – оқу құралдары.
Алматы, жаз, ата, жексенбі, жұма, ірімшік, күз, Көкшетау, сүт,
Қарағанды, іні, әже, дүйсенбі, көктем, Ақтөбе, қаймақ, қыс, сәрсенбі, аға, шұжық.
6-жаттығу. Мақалдарды көшіріп жаз. Атау септікте тұрған сөздерді тауып, астын сыз.
1. Көп сөз – көмір,
Аз сөз – алтын.
2. Өтірік деген дұшпан бар,
Отқа сүйреп салады.
3. Кітап – алтын қазына.
4. Мектеп – кеме,
Білім – теңіз.
5. Мың жолдас жақсы,
Мың жолдастан бір дос жақсы.
7-жаттығу. Мәтінді түсініп оқы. Мазмұны бойынша сұрақтарға жазбаша жауап бер.
Біздің ауылдың қасында кішкене көл бар. Жазда балалар көлге барады, суға шомылады. Ұлдар балық аулайды. Көлде балық көп. Көлдің жағасында ағаштар өседі. Қыздар ағаштың көлеңкесінде демалады. Көлдің жағасы көңілді.
Ауылдың қасында не бар?
Жазда кімдер көлге барады?
Көлде не көп?
Кімдер балық аулайды?
Көлдің жағасында нелер өседі?
Ағаштың көлеңкесінде кімдер демалады?
8-жаттығу. Жақшадағы сөздерді қазақ тіліне аударып, сөйлемдерді көшіріп жаз.
1. Мен (о Родине) көп мақал-мәтел білемін. 2. Ыбырай Алтынсарин (для детей) мектептер ашты. 3. Астана қаласы (с каждым днем) өркендеп келеді. 4. Дина мен Гүлнұр (по телефону) сөйлесті.
ради, для үшін
по, через, при помощи арқылы
еже-, каждый сайын
о, про, насчет туралы, жөнінде
ІЛІК СЕПТІК
1-жаттығу. Көп нүктенің орнына ілік септік жалғауларының тиістісін қойып, сөз тіркестерін көшіріп жаз. Сөздерге сұрақ қой.
Мұрат... кітабы, Абай... әндері, күз... ортасы, Кавказ... таулары, бұғы... терісі, Әсет... ауылы, өзен... суы, балық... майы, Асылбек... қарындасы, Ербол... дәптері, халық... мүлкі, әже... қолы, Айдар... досы, мұғалім... тапсырмасы, бөлме... терезесі.
2-жаттығу. Берілген сөздермен сөйлемдер құрастыр.
О мардың сыныпта
Біздің ішінде
Директордың бұрышында
Мектептің сыртында
7-сыныптың кабинетінде
Көшенің оқушылары
Шкафтың інісі
3-жаттығу. Мәтінді түсініп оқы. Ілік септікте тұрған сөздерді теріп жаз. Олар қай сұраққа жауап береді?
Ұлықбек – Орта Азияны билеген Ақсақ Темірдің немересі. Ұлықбек астрономия, жаратылыстану ғылымдарын сүйген. Ұлықбектің әкесі Шахрухтың бай кітапханасы болған. Онда Платонның, Аристотельдің, Птолемейдің, Грек, Шығыс ғалымдарының еңбектері болған. Ұлықбек кітапты көп оқыған. Үлкен ғалым болған. Ол Самарқанд қаласында үлкен обсерватория ашты.
Ұлықбек астрономдар мен географтар үшін өзінің «Зиджи Гургани» деген үлкен ғылыми еңбегін қалдырды.
4-жаттығу. Иелік формада тұрған сөздерді ілік септікке қой. Сөздердің орын тәртібі қалай өзгереді?
1. Мына дәптер Асқардікі. 2. Пальто Алманікі. 3. Мына сынып біздікі. 4. Сумка Жанаттікі. 5. Егіс ауылдікі. 6. Орамал әжемдікі. 7. Мына қалам кімдікі? 8. Кітап кітапхананікі. 9. Өлең Әсеттікі.
5-жаттығу. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып жаз. Ілік септікте тұрған сөздерге сұрақ қой.
Аңшының қаруы ... . Қасқырдың күшігі ... . Сәлімнің інісі ... . Үйдің терезесі ... . Түйенің төлі ... . Алманың дәмі ... . Сүттің түсі ... . Күннің көзі ... .
Достарыңызбен бөлісу: |