Қорытынды
Діңгек жасушалар мен қалыпты жасушалар арасындағы айырмашылықты олардың құрылымы мен қызметі тұрғысынан түсіндіруге болады. Жасуша - тіршіліктің негізгі формасы. Бір жасушалы организмдерден өте күрделі көп жасушалы организмдерге дейін жасуша функционалды және құрылымдық бөлімше қызметін атқарады. Көпжасушалы организмде эритроциттер, нейрондар, сүйек кемігінің жасушалары және т.б. клеткалардың түрлері кездеседі. Ұрықтану аяқталғаннан кейін жасушалар ағзаның формасын қалыптастыру үшін миллиондаған жасушаларға бөліне бастайды. Бұл организмдерде (әсіресе сүтқоректілерде) кездесетін жасушалардың екі негізгі түрі бар. Олар бағаналы жасушалар мен қалыпты жасушалар (мамандандырылған жасушалар). Алайда, бір клеткалы организмде ешқандай дифференциация болмайды. Бұл мақалада бағаналы жасушалар мен қалыпты жасушаларды салыстыра отырып, алдымен әр жасушаның құрылымы мен қызметін түсіндіреміз.
Діңгек жасушалар, әсіресе эмбриональды кезеңде, басқа жасушаларға ене алатын жасушалар. Олар іс жүзінде бөлінбеген типтік жасушалар. Жануарлардың дамуы кезінде бұл клеткалар бөлінеді (митоз арқылы), ақ қан клеткалары, эритроциттер, нейрондар және т.б. жасушалар бөлінеді. Біздің денемізде бағаналы жасушалардың екі санатын табуға болады. Эмбриональды кезеңде бластоцистің ішінен табылған жасушалар эмбриондық дің жасушалары деп аталады. Басқа түрі ересек бағаналы жасушалар деп аталады. Эмбрионалды бағаналы жасушалар денемізде болатын кез-келген жасушаларға тез бөлініп, бөліну қабілетіне ие. Сонымен, бұл жасушалар плурипотентті бағаналы жасушалар ретінде де белгілі. Бұл жасушалар жануарларда кездесетін әрбір ағзаны тудырады. Ересек бағаналы жасушаларда плурипотенттік қабілет жетіспейді. Олар тек жасушалардың белгілі бір түрлерін өсіру арқылы денені қалпына келтіре алады. Бұл діңгек жасушалар денеде орналасуына, сондай-ақ сараланғаннан кейін пайда болған жасуша түріне қарай сипатталады. (Мыс. Миелоидты шығу тегі).
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
П.Қазымбет, Л.Аманжолова, Қ.Нұртаева Медициналық биология,-2-ші бас. – Алматы: Эверо, 2014
Қуандыков Е.Ө. Медициналық биология және генетика. – Алматы: HAS, 2006
Қ.М.Мұхаметжанов, Қ.Х.Әлмағанбетов, И.Қ.Тыныбаева Гендік инженерия – молекулалық биотехнология.-Астана, 2011.
Достарыңызбен бөлісу: |