2. Электролиз үрдісінің технологиясы
2.1 Электролиз үрдісі
Электролиздегіште өтетін үрдіс электролитте еріген глиноземнің электролитті ыдырауынан туады. Глинозем шығын шығарады, сондықтан оны қатты синхронизацияланған жүйе конвейерінің көлігі үшін қолданылатын қөректенетін шанақ электролизерларына үздіксіз беру қажет. Сосын глинозем электролизердің металлоконструкциясының құрамына кіретін нүктелі беріліс қөректері арқылы электролитке түседі. Басқару жүйесі орнатылғанда электролизерға глинозем мөлшерін еңгізу қажет, былау қабығын бұзатын тескіш төменге жіберіледі, одан кейін барып жапқыш ашылады және электролизерға белгілі бір мөлшердегі глинозем түседі.
Сұйық алюминийлі катодта алюминий бөлінеді. Ол былаудағы балқыма қабатының астында сифонді әдіспен бөлінеді,отқа төзімді астары бар шөміш металды құю бөліміне миксермен немесе құю шөмішімен жеткізу үшін керек.
Анодта оттегімен бөлінетін көміртегінің тотығуы жүзеге асады. Бөлінетін анод газы СО2 және СО қоспасын ұсынады. Осының салдарынан анод блоктары шығын шығарады. Тотықсыздану үрдісінде анодтардың шығындауда траверстер жүрісінің шекті нүктесіне қол жетпейінше глинозем траверстері мен анодтар былауға түсіріледі. Уақыт өте келе траверсті жоғарыдан көтеретін механизм деп аталатын құрылғымен араластыру қажет.
Электролизер шамамен 960°С температурада жұмыс істейді және мұндай температура кезінде ауада диоксид түзілуімен көміртек жанып кетеді. Мұндай жалынның алдын алу үшін анодтың жоғарғы бөлігін ауамен байланысуын қорғау керек, тек электролитке салынғандарды емес. Электролизерларға қызмет көрсететін көліктер былауда балқыма түзетін анодтардың жоғарғы бөлігін глинозем қоспасының қабатымен және материалдармен жабады. Электролизерларға қызмет көрсететін көліктер сонымен қатар былаудың беткі қабығын, анодтардың алмасуын, балқытылған металды төгуге арналған жолдарын, шанақтардың алюминий фторидімен толтырылуын және былауда жабылғы қабатын түзетін электролизерға материалдар салуын бұзады.
Күйдірілген анодтар алдын ала сәйкес келетін интервалдармен ауыстырылуы керек. Егер олар өзінің бастапқы өлшемдерін бірден үш немесе бірден төрт бөлігін қалпына келтірсе, онда олар заң бойынша 22-26 күнен кейін ауыстырылады. Анодтан қалған қалдық «шырақ тұқылдары» деп аталады және электролиз корпусынан алып тасталады. Оларды анодты-монтаж бөліміне жібереді, сол бөлімде олар суынады, одан кейін электролитке жабысып қалған қалдықтарды жою үшін шырақ тұқылдары тазалауға ұшырайды. Тазалаудан кейін шырақ тұқылдарын ұсақтайды және екінші рет жаңа анодтарды жасау үшін шикізат ретінде қолданады. Электролизерларға қызмет көрсету операциясын орындауда анодта қорғаныс қабатын қалыптастыру үшін электролизер корпусында қайтымды электролит қолданылады.
Электролизерда түзілетін қосынды реакция мына теңдеумен берілуі мүмкін.
Al2O3 + xC = 2Al + (2x – 3) CO + (3 – x) CO2
Осылайша, электролиз үрдісінде тек глинозем мен анод көміртегі шығын шығарады, және де электр энергиясы тек қана электролитті үрдіс – глиноземнің ыдырауында ғана емес, сонымен қатар жоғарғы жұмыс температурасын ұстап тұру үшін де қажет. Тағыда белгілі бір мөлшерде астарға жұтылатын және буланатын фторлы тұздар да шығын шығарады. Қажетті электролит құрамын ұстап тұру үшін электролизерға алюминий фторидін еңгізу қажет.
Электролизге түсетін барлық материалдар алюминийга (темір, кремний, мыс және т.б.) қарағанда аз мөлшерлі қоспадан тұруы керек. Өйткені бұл қоспалар электролиз кезінде толығымен металға өтіп кетеді.
Достарыңызбен бөлісу: |