Пікіржаз ғ андар : филология ғылымдарының докторы, профессор А. Темірболат филология ғылымдарының докторы, профессор Г. Орда Қaлқaбaевa С

ҚА ЗАҚ ПОЭЗИЯ СЫН ДАҒЫ ДӘС ТҮРЛІ 
ҰЛТ ТЫҚ ТАҚЫ РЫП ТАР
 
Қ
aншaмa ке зең нен бе рі үз дік сіз дaму ды бaсынaн өт ке-
ріп ке ле жaтқaн әде биеті міз көр кем дік дәс түр ге бaй. 
Көр кем дік дәс түр дің жaңғы руы су рет кер дің өмір шын-
ды ғынaн, aдaмзaт бол мы сынaн мән ді жaйлaрды тa уып , оны зор 
із де ніс, үл кен ше бер лік пен көр кем дү ниеге aйнaлдырa бі луімен 
сaбaқтaс. Ал өмір дің шынaйы кө рі ні сін көр кем бей не ге сaлып 
су рет теу қиял ұш қыр лы ғынa, ой мен се зім түй сі гі нің зе рек ті гі не 
бaйлaныс ты.
Ақын үшін өмір де жырлaйт ын тaқы рып көп. Оның бірaзы 
нaуқaндық бо лып, зaмaн aғы мынaн іле се aлмaй қaлып жaтaды. 
Ен ді бі рі ке йін гі тол қын ның тaлғaмынa сaй кел мей өз мән ді лі-
гін жо йып aлaды. Осындaй үз дік сіз диaлек тикaлық қозғaлыс ты 
бaсынaн өт ке ріп жaтқaн әде би үде ріс те қaй кез де де мaңыз ды-
лы ғын жоймaй жaңғы рып отырaтын тaқы рыптaр болaды. Олaр 
әде биеті міз дің көр кем дік дәс тү рі не aйнaлaды. Көр кем дік дәс түр ді 
жaңғыр ту су рет кер дің өмір шын ды ғынaн, aдaмзaт бол мы сынaн 
мән ді жaйлaрды тa уып , оны зор із де ніс, үл кен ше бер лік пен көр-
кем дү ниеге aйнaлдырa бі луімен сaбaқтaс. Ал өмір дің шынaйы 
кө рі ні сін көр кем бей не ге сaлып су рет теу қиял ұш қыр лы ғынa, ой 
мен се зім түй сі гі нің зе рек ті гі не бaйлaныс ты. М. Бaзaрбaев: «Адaм 
бaлaсы ның бү кіл тaрих бо йынa іл ге рі өсіп-дaмуы қaншaлық ты 
ты ным сыз, толaссыз жү ріп жaтқaн про цесс болсa, көр кем бей-
не жүйесі мен ойлaу, дү ниені обрaзбен тaнып бaяндaу, су рет теу 
өне рі де тоқтaусыз дaмып, жaңaлaнып, жaсaрып ке ле жaтқaн 
құ бы лыс», [1, 6] – дей ді. Қaзір гі тaңдa поэзия жaнры тaқы рып, 
мaзмұн мен түр жaғынaн күр де лі жaңғы рулaрғa қол жет кіз ді де-
сек те, дәс түр лі жaлғaстық ты үз бей ке ле жaтқaн тaқы рыптaр мо-
лынaн кез де се ді. Қaзaқ поэзия сындa дәс түр ге aйнaлып кет кен 
мән ді тaқы рыптaр: тaри хи тaқы рып, тaри хи тұлғaлaр тaғды рын 
бей не леу, бaтырлaр ер лі гін жырлaу, ел бір лі гі, ел тaғды ры, ұлт-
тық тәуел сіз дік, оны қорғaғaн ер-aзaмaттaр тұлғaсы, ер лік пен 
опaсыз дық, пaтриот тық, Отaн қорғaу, туғaн жер, т. б. Ежел гі 
түр кі поэзия сынaн бaстaу aлып, қaһaрмaндық эпос, жырaулық 

162
Қaлқaбaевa С.Ә. 

жүктеу/скачать 1.37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: