22. Жасөспірімдік жаста достарымен араласуын сипаттап түсіндіріңіз.
Жасөспірім – 10 және 15 жас аралығындағы жеткіншек. Жасөспірім
Достық – адамға, табиғатқа, жан-жануарларға көрсетілетін ізгі іс-әрекет. Досқа Қарым-қатынас – біріккен іс-әрекет қажеттілігін туғызатын, адамдар арасындағы байланыстың Қарым-қатынас туралы жалпы түсінік.
Жасөспірімдік шақта қарым-қатынас пен тұлғааралық қатынастар
жастардың өмірінде ерекше үлкен орын алады және олар үшін дербес
құндылық болып табылады.
Ерте жастық шақта жақсы достар табуға деген қажеттілік анық байқала
бастайды. Жыныстық жетілу жаңа сезімдер, эмоциялық еркіндікте болу
және ата-аналарына тәуелсіз болу тілегін тудырады. Жасөспірімдер қарым-қатынасын зерттеуші (И.С.Кон, Э.Г.Эриксон,
Т.Шибутани) құрдастар тобы мен оның қарым- қатынас процесіне ықпалын
жеткіншек үшін әлеуметтену иниституты ретінде қарастырады.
Құрдастар мен қарым-қатынас маңызды «ақпарат каналы» болып
табылады; сол арқылы жеткіншектер мен жасөспірімдер қандай да бір
себептерге байланысты ересектер айтпайтын көптеген қажетті нәрселерді
алып отырады.
Құрдастары арқылы жеткіншектер көбінесе жыныс мәселесіне байланысты ақпарат алады, дәл осы канал арқылы жастардың субмәдениеті
тасымалданады. Конның пікірінше, «құрдастар қоғамына ену баланың
өзін-өзі бекіту мүмкіндіктерін кеңейтеді, оған жаңа рөлдер мен өзін-өзі
бағалау критерийлерін ұсынады. Оның «біз» ( «біз – ұлдар», «біз – ересек
топтар») деген «тиістіліктері» кеңейіп, байыған сайын, «Мен» бейнесі де
күрделене түседі». Жеткіншектің өзін-өзі құрметтеуіне жолдастарының
жылы қатынастары өте маңызды ықпал етеді.
Жасеспірімдік шакта достықпен қатар көптеген жастарда одан да терең
сезім - махаббат пайда болады.
Махаббат сезімінің пайда болуы бірқатар жағдайларға байланысты.
Біріншіден, бұл жыныстық жетілудін аяқталуы. Екіншіден, бұл өзінің ең ғажап, толғанысты сезімдерін бөлісуге болатын өте жакын дос табу тілегі.
Ушіншіден, бул адам өзін жалгыз сезіне бастаганда ерекше жетіспейтін кушті персоналдык эмоциялык куштарлыкка деген табиги кажеттілік.
Достык пен махаббат бул жаста бір-бірінен ажырамайды жане тулгааралык катынастарда да кездеседі. Достык махаббатқа ұласу мумкін, ал жолдастык, достык катынастардын орнын кеніл жарастыру басуы мумкін.
Бозбалалар мен бойжеткендер тулғааралык катынастарды, бір-бірімен сырластык байланыстарды белсенді турде өздері іздестіреді, өйткені олар узак уакыт бойы жалғыз журуге тезбейді.
Жасөспірім шактағы даму жагдайы балалык шактан көп айырмашылығы жок. Жасөспірімнің әлеуметтік мартебесі сол калыпта калады. Барлык
жасеспірімдер мектепке окып ата-анасынын немесе мемлекеттін қарауында жүреді. Өзгерістер көбіне ішкі дүниесінде болады. Отбасы, мектеп, құрдас - достары басқа жағынан керінеді. Жасөспірімдер өздерін үлкендермен салыстырып, олардан еш айырмашылығымыз жок деп есептейді. Олар ересектермен карым-катынаста тендікке умтылып, ездерінін «ересек»
позициясын ұстанады.
Достарыңызбен бөлісу: |