«Əлеуметтік Мен» концепциясы (Д.Мид)

«ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ 
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» 
МЕББМ 
НУО 
«КАЗАХСТАНСКО-РОССИЙСКИЙ 
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ» 
7 
жəне қоғам» кітабында ұсынды (қайтыс 
болғаннан кейін 1934 жылы жарияланған жəне 
Чарльз В. Моррис өңдеген) . Мидтің өзін-өзі тану 
теориясы адамдардың өздері туралы идеясы 
басқалармен 
əлеуметтік 
қарым-қатынастан 
туындайды деп тұжырымдайды. Бұл теория 
биологиялық детерминизмге қарсы келеді, 
өйткені ол өзін-өзі туғанда пайда болмайды жəне 
əлеуметтік қарым-қатынастың басында болмауы 
мүмкін, бірақ ол əлеуметтік тəжірибе мен 
белсенділік процесінде құрылады жəне қайта 
құрылады.
Мидтің 
пікірінше, 
өзін-өзі 
басқару 
екі 
компоненттен тұрады: «Мен» жəне
«мен». «Мен» - бұл əлеуметтік өзін-өзі 
ұйымдастырған 
басқалардың 
күші 
мен 
көзқарасын білдіреді («жалпыланған басқалар»). 
Жеке адамдар өздерінің мінез-құлқын өздері 
тұрған 
əлеуметтік 
топтардың 
(топтардың) 
жалпыланған 
қатынасына 
сүйене 
отырып 
анықтайды. Адамдар өздерін

«ҚАЗАҚСТАН-РЕСЕЙ 
МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» 
МЕББМ 
НУО 
«КАЗАХСТАНСКО-РОССИЙСКИЙ 
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ» 
8 
жалпылама басқалар тұрғысынан қарайтын кезде, 
терминнің толық мағынасында өзін-өзі сезінуге 
қол 
жеткізіледі. 
Бұл 
тұрғыдан 
алғанда, 
жалпыланған басқасы («мен» ішінде құрылған) 
əлеуметтік бақылаудың негізгі құралы болып 
табылады, 
өйткені 
ол 
қоғамның 
жеке 
мүшелерінің іс-əрекетін бақылауды жүзеге 
асыратын механизм болып табылады.
«Мен» - бұл «мен» немесе адамның жеке басына 
жауап. Бұл адамның іс-əрекетіндегі агенттіктің 
мəні. Сонымен, іс жүзінде «мен» - өзін-өзі объект, 
ал «мен» - өзін субъект.
Мид теориясына сəйкес, өзін-өзі дамыту үш 
əрекет арқылы жүзеге асырылады: тіл, ойын жəне 
ойын. Тіл адамдарға «біреудің рөлін» қабылдауға 
жəне өз мінез-құлқына басқалардың символдық 
көзқарастары арқылы жауап беруге мүмкіндік 
береді. Ойын барысында жеке адамдар əр түрлі 
адамдардың рөлдерін қабылдайды жəне олар өз 
үміттерін білдіру үшін өздерін танытады. Рөлдік 
ойынның 
бұл 
процесі 
өзіндік 
сананың 
қалыптасуы мен өзіндік дамудың кілті болып 
табылады. Адамдар ойын ережелерін түсініп, 
оған қатысушылардың барлығының рөлдерін 
іштей түсінулері керек.
Мидтің осы саладағы жұмысы қазіргі кезде 
əлеуметтанудың 
негізгі 
шеңбері 
болып 
табылатын, символикалық өзара əрекеттесу 
теориясының дамуына ықпал етті. «Ақыл, өзі 
жəне қоғам» -дан басқа, оның негізгі еңбектеріне 
1932 жылғы «Қазіргі заман философиясы» жəне 
1938 жылғы
«Заң философиясы» енген. 1931 жылы 26 сəуірде

жүктеу/скачать 1.31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: