Лекция тақырыбы: Дыбыс және есту. Доплерлік қозғалыс Лекцияның оқыту нәтижелері: мт түрлері мен қолдану саласын біледі

1845 жылы голланд метеорологі Христофер Бейс-Баллот, Утрехт пен Амстердам арасындағы темір жолындағы дыбыс үшін Доплер эффектін дәлелдеді. Сол уақыттардағы барынша жоғары жылдамдық деп есептелетін 40 миль/сағ(км/сағ) жылдамдықпен қозғалатын локомотив, трубалық тобымен қоса ашық вогондарды сүйреді. Боллот вогонның қозғалысының жақындау және алыстау мерзіміндегі ноталар өзгерісін тыңдады. Сол жылы Доплер турбалы екі локомотивті қолдана отырып тәжірибе жүргізген болатын. Олардың біреуі станциядан қозғалып кетті, ал екіншісі қозғалмай орынында тұрды. Ол оркестрлер бір нотаны ойнағанда диссонанста болады деп бекітті. 1846 жылы ол өзінің теориясының қайтадан қаралған нұсқасын ұсынды. Бұл жолы ол қозғалыс көзінінің де, бақылаушының да қозғалысын ескерді. Кейінірек 1848 жылы француз физигі Арман Физо Доплердің жұмысын, оның теориясын жарыққа да (аспан жарықтары спектрлеріндегі сызықтар араласуыны есептеді) қолдана отырып, жалпылады. 1860 жылы Эрнст Мах жұлдыздың өзіне қатысты жұлдыз спектрлеріндегі жұтылу сызықтарындағы Доплер эффектісін бар екендігін дәлелдеді.