10.1 Шеелит-молибденді кеннің технологиялық байыту сызбасы;
10.2 Ерітіндіден молибден және вольфрамды бөліп алу әдісі.
10.1 Шеелит-молибденді кеннің техноллогиялық байыту сызбасы Шеелитте изоморфты қоспа түрінде молибден болады. Молибдениттің бөлігі, бетінде тотығады, повеллит пленкасымен жабылған. Молибден бөлігі өте жұқа молибдешеелитпен бірге болады.
50% жоғары тотыққан молибден повеллит – қатты ерітінді Ca(W,Mo)О4.) өнімінің ыдырауы, түрінде шеелитпен байланысқан. Вольфрам мен молибденнің бұндай түрін тек қана коллективті концентратты келесідей гидрометаллургиялық әдіс арқылы бөліп алуға болады.
Тырныауыз кенорнында вольфрам-молибденді кендер Тырныауыз байыту фабрикасында байытылады, олар заттық құрамы бойынша бағалы минералдар ғана емес және де жұқа сеппелі, сонымен қатар бірге жүретін бос жыныс минералдарыда қиын болып келеді.
Кенді минералдар шеелит (10 процент), молибденит (жүздік ішіндегі процент), повелит, жиі ферримолибдит, халькопирит, пирит, арсенопиритте кездеседі. Кен емес минералдар – кварц, флюорит, кальцит, апатит. Рудные минералы шеелит (десятые доли процента), (сотые доли процента), повелит, частично
Тырныауыз фабрикасында толықтай кендайындау сызбасы құрылған. Бұрын кенді кен ошағында (рудник) ірі ұсақтаудан кейін фабрикаға вагонеткалар арқылы аспалы канатты жол арқылы трансформаланды. Фабриканың ұсақтау бөлімінде кен 12 мм дейін ұсақталып, бункерге жүктеліп , содан кейін бір стадиялы шарлы диірменде ұнтақталады, тұйық циклде екі спиральді классификаторлармен жұмыс істейді, 60 % дейін 0,074 мм классында.
Кен дайындау сызбасы бастапқы кеннің ірі ұсақтауы 350 мм дейін қарастырылған, класс бойынша елеу 74 мм, әр кластың бункерге қаптау мақсаты нақтырақ диірменге берілуін ірі және ұсақ класты кендердің өздік ұнтақталуы үшін қарастырылған.
Өздік ұнтақталу ірі ұсақталған кеннің (-350 мм) «Каскад» типті диірменінде 7 м диаметрлі (ММС-70х23) ірі дәндер фракциясын 62 % дейін – 0,074 мм класы МШР-3600х5000 диірменінде, тұйық циклде бір спиральді классификаторда жұмыс істейтін ЩСН-3 және жаңа корпусқа тау шетінде отметкадан 2000 м өзен деңгейі төмен жерде рудник пен фабрика арасында.
Дайын өнімнің берілуі корпустан өздік ұнтақталу флотацияға гидротранспортпен іске асады. Бірегейлі инженерлік гидротранспорт трассасын салу, 600 м астам биіктіктен құлағанда пульпаны транпорттауды қамтамасыз етеді. Ол 630 мм диаметрлі екі құбырдан, ұзындығы (протяженностью) 1750 м, 1620 мм диаметрлі тыныштандырғыш құдықтармен жабдықтандырылған және 5 м биіктіктен (әр құбырға 126 құдықтан) тұрады.
Гидротранспорт жүйесін қолдану жүк канатты жолды цехты, орта және ұсақ ұсақтау корпусы, байыту фабрикасындағы МШР-3200Х2100 диірмені таратуға (ликвидировать) мүмкіндік берді.
Фабриканың бас корпусында екі секциялы негізгі флотациясы, жаңа шеелитті және молибденді қайта өңдеу бөлімі, сұйық шыны қайнату цехы, айналым су жабдықтау жүйесі пайдалануға құрылған және енгізілген. Қара флотациялық концентраттар және аралық өнімдерді қоюлату фронты, 50 м диаметрлі қоюлатқыш қою есебінде кеңейтілген, ол ағызындымен қоюлатуда жоғалтуларды төмендетеді.
Диірменде өздік ұнтақтаудан кейін кен елеуге түседі. +4 мм класт шарлы диірменде ұнтақталады. Диірмен ағызындысы және елеу асты (-4 мм) өнімі І және ІІ классифияцияға түседі.
Шарлы диірменге 690 г/т сода беріледі. Классификатор ағызындысы молибденді негізгі флотациясына түседі, оған 0,5 г/т ксантогенат және 46 г/т терпинеола беріледі. І және ІІ молибденді концентратты тазалау флотациясынан (1,2 – 1,5% Мо) кейін (12 г/т) сұйық шынымен 50 – 700С-та буға түседі, ІІІ тазалау флотациясы және 95-98% -0,074 мм класқа дейін ұнтақтауға 2-3 г/т натрий цианиді және 6 г/т сұйық шыны беріледі. Содан соң концентрат қайта 60 – 800С буға түседі және бес рет қайта тазаланады. Мыс және темір сульфидтерін басу үшін тазалау флотация операциясында натрий күкіртті 50 г/т дейін беріледі, V тазалау операциясына – натрий цианиді (2 г/т), ал VII – сұйық шыны(12 г/т) беріледі.
Дайын молибденді концентрат 48% Mo, 0,1% Cu, 0,5% WO3 тұрады, бөлп алуда Mo 50% жуықтай болады. Бақылау флотациясының қалдықтары III және IV тазалау операциясында қоюлатады және мыс-молибденді флотацияға 0,2 г/т ксантогенат пен 2 г/т керосин берілумен жіберіледі.
Екі рет тазаланған мыс-молибденді концентрат натрий күкіртімен буланғаннан кейін селективті флотацияға түседі, онда мыс концентраты бөлінеді, 8 – 10% Cu тұратын (бөліп алғанда 45%), 0,2% Мо және 0,8% Bi. Молибденді бақылау флотациясынның қалдығы, 0,2% дейін WO3тұратын, шеелитті флотацияға жіберіледі. Сұйық шынымен (350 г/т) араластырғаннан кейін негізгі шеелит флотациясы натрий олеатімен (40 г/т) жүргізіледі. І тазалау флотациясы және қоюлатудан кейін 60% дейін қатты шеелит концентраты сұйық шынымен (1600 г/т) 80 – 900С-та буланады Содан кейін концентрат екі рет тазаланады және қайтадан сұйық шынымен (280 г/т) 90 – 950С-та буға түседі және қайтадан үш рет тазаланады.
Фабрикада шеелитті конуһцентратын екі маркасын алады.
Вольфрам мен шеелиттің концентратын суммарлы бөліп алуы 82 – 85%, олармен бірге молибденнің жоғалуы 30% дейін.
