Клетканың морфологиясы

Майдың клеткада атқаратын қызметтері

жүктеу/скачать 244.28 Kb. бет 8/70 Дата 30.12.2022 өлшемі 244.28 Kb. #405029 түрі Құрамы

Бұл бет үшін навигация:

• 1.5.4 Көмірсулар
• Моносахаридтер
• Полисахаридтер

Майдың клеткада атқаратын қызметтері: Энергетикалық. Майлар – энергия кӛзі, кӛмірсуларға қарағанда екі есе көп энергия бөледі. Құрылымдық. Липидтер клеткалардың биологиялық мембраналарында маңызды роль атқарады. Мембраналардың ортаңғы липидті қабаты клеткадан клеткаға судың тәртіпсіз ӛтуіне кедергі жасап, жартылай өткізгіштігін қамтамасыз етеді. Қорғаныш. Тері астындағы май қабаты жылуды реттеуде маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, майлар витаминдер мен өсімдіктер жасушасындағы пигменттердің құрамына кіреді, ал жануарлар ағзасында су көзі болып табылады. 1.5.4 Көмірсулар Көмірсулар - майларға ұқсас, көміртегі, сутегі, оттегіден тұрады. Көмірсу деп аталу себебі, сутегі мен оттегінің арақатынасы сумен бірдей. Демек, сутегі атомы оттегі атомынан 2 есе көп деген сөз. Көмірсулар жасушаның қажетті компоненттерінің бірі, жануарлар жасушаларына қарағанда олардың мөлшері өсімдік жасушаларында көп. Көмірсулар биополимерлер, мономерлері глюкоза. Кӛмірсулар бірнеше топқа бөлінеді: Моносахаридтер, оған жататындар глюкоза, фруктоза, рибоза, дезоксирибоза, галактоза. Моносахаридтің формуласы С6Н12О6; Дисахаридтер, оған жататындар сахароза, мальтоза. Дисахаридтің формуласы С12Н22О11; Полисахаридтер, оған жататындар крахмал, гликоген, клетчатка, хитин. Крахмалдың формуласын былай көрсетуге болады (С6Н10О5)χ, бұл жердегі χ крахмалдың құрамына кіретін моносахаридтердің кӛптеген санын кӛрсетеді. Моносахаридтер суда жақсы ерісе, полисахаридтер нашар ериді. Моносахаридтерге қарапайым қанттар глюкоза, фруктоза, рибоза, дезоксирибоза жатады. Олардың құрамына бес (пентоза) немесе алты (гексоза) атом көміртегі және су кіреді. Көптеген өсімдіктер жемісінің құрамына глюкоза мен фруктоза бар. Глюкоза қанның да құрамында кездеседі. Дисахаридтер, моносахаридтердің екі молекуласынан тұрады. Мысалы, қызылша қанты сахарозаның құрамында – глюкозаның бір молекуласы және фруктозаның бір молекуласы бар. Полисахаридтер, моносахаридтердің бірнеше молекуласынан тұрады. Оған крахмал, гликоген, клетчатка жатады. Крахмал, гликоген, клетчатканың құрамдарына қарапайым көмірсулардың көп молекулалары кіреді. Мысалы, клетчатка молекуласында глюкозаның 300-ден 3000-ға дейін молекуласы бар. Көмірсулар жасушада мономерлер (глюкоза) және полимерлер (жануарлар жасушасында гликоген, өсімдіктерде - крахмал) түрінде кездеседі. Өсімдік жасушасының қабықшасы пектиннен, гемицеллюлозадан және целлюлозадан, ал саңырауқұлақ жасушаларының қабықшалары мен буынаяқтылардың сыртқы қаңқасы хитиннен тұрады, ол глюкозаның ӛнімі болып табылады. Кӛмірсулар ішінде кӛбірек таралғандары - глюкоза (жүзім қанты) мен гликоген (жануарлар крахмалы). Гликоген бауыр мен бұлшық еттер жасушаларында кездеседі. жүктеу/скачать 244.28 Kb. Достарыңызбен бөлісу: