Клетканың морфологиясы

Кірпікшелер және талшықтар арқылы қозғалу

жүктеу/скачать 244.28 Kb.

бет	27/70
Дата	30.12.2022
өлшемі	244.28 Kb.
	#405029
түрі	Құрамы

1 ... 23 24 25 26 27 28 29 30 ... 70

Байланысты:
Дәріс
лекция (1), 16-osh fo aza-debiet 8-syn (1), ҚҚЗТ-тест-1-15-апталар, Іскерлік қарым-қатынас, Lab3, 6 б,г,в,д 06.12-07.12, Икт жоба, 777, Лекция 12 ЭТМ, талқылау сұрақтары 3, formuly-po-fizike-5-ege.ru , 12 урок 8 класс, Абай жолы Қайтқанда І тарау, 2-срсп. Қожабай Айшабибі

Кірпікшелер және талшықтар арқылы қозғалу. Бұл қозғалыстың түрі арнайы жіктелген клеткалық кұрылымдар — кірпікшелер мен талшыктардың кӛмегімен іске асады. Бұлардың жалпы құрылысы бір типті. Айырмасы кірпікшелер қысқа және кӛп болады да, клетканың бос бетінде орналасады. Талшыктардың саны аз және біршама ұзын келеді.
Кірпікшелер мен талшықтар буынаяқтылар мен жұмыр құрттардан басқа жануарлардың бәрінде кездеседі. Кейбір ӛсімдік клеткаларында да болады. Кірпікшелермен жабдықталған ӛз бетінше жеке тіршілік ететін клеткалар омыртқалыларда кездеспейді, бірақ сыртқы беті кірпікшелермен қапталған эпителий клеткалары бар.
Адамда кірпікшелі эпителий тыныс мүшелерінде (мұрын куысында, Гаймор және маңдай қуысында, III мойын омыртқасы шамасындағы жұтқыншақта, кеңірдекте, бронхтарда), есіту мүшелерінде (Евстахий түтігінде, дабыл жарғағының бӛлігінде), жыныс мүшелерінде (жатыр түтігінде), орталық жүйке жүйесінде (жұлынның орталық каналының эпендимасында, Сильвий құбырында, мидың қарыншаларында) кездеседі. Кірпікшелер кӛмегімен сілекейлер қозғалып, ауамен бірге тыныс жолдарына түскен бӛгде заттар сыртқа шығарады. Тыныс мүшелерінде кірпікшелі эпителий ауадан сағатына 5-6 г шаңды ұстап сыртқа шығарып отырады. Кірпікшелер тыныс жолдарын микроорганизмдерден де тазартады. Кірпікше плазмалық мембранамен қоршалған цитоплазманың жіңішке цилиндр тәрізді ӛсіндісі.
Сүтқоректілер мен адамда талшықтар арқылы козғалу аталық жыныс клеткалары, сперматозоидтарға ғана тән.
Ежелгі эукариотты клеткалар қозғалысының мүшелері кірпікшелер, себебі олар гетеротрофты немесе автотрофты тіршілік ететін бір клеткалыларда пайда болған. Ӛсімдіктердегі зооспоралардың барлық типтері кірпікшелермен және талшықтармен жабдықталған, сонымен бірге кӛп клеткалы жануарлар организмінің барлық ӛкілдерінде де кездеседі.
Қозғалыс функцияларының барлық түрінің энергиялық принципі бір, жиырылғыш белоктардың АТФ типті макроэргиялық қосылыстармен әрекеттесуі және АТФ кұрамындағы химиялық энергияның механикалық энергияға айналуы. Сонымен қозғалыстың барлық типінің негізінде бір биохимиялық принцип жатады.

жүктеу/скачать 244.28 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 23 24 25 26 27 28 29 30 ... 70