Жоспар: І. Кіріспе

жүктеу/скачать 109.5 Kb.

бет	7/8
Дата	19.01.2023
өлшемі	109.5 Kb.
	#417510

1 2 3 4 5 6 7 8

Байланысты:
Екпин
1 !9-ТЖБ Математика 6-сын қаз (pdf.io), 4a стат отчот, Экология және өмір қауіпсіздігі КЭД, БББ сырты 2023, Ұлттық құндылықтар, ЖОБА 1201-31 Шынар-Мерей, М.Отемисулы поэзиясы, Морфология, Проект ОП 2019-20

ІІІ. Қорытынды
Қорыта айтқанда, курстық жұмысымызда, қазақ тіл біліміндегі екпіннің алар орны, ол жайындағы шиеленісті пікірлер мен көзқарастарды және өзіндік белгілері мен түрлеріне тоқталдық. Екпін – категориясы фонетика саласының өзекті категориясы болып табылады.
Себебі, ғалымдар тарапынан екпін категориясы жайында біршама шиеленісті пікірлер туындап жатыр. Және тағы да қарастыруды, зерттеуді қажет ететін сала. Мысалға, Ә.Жүнісбеков, С.Мырзабеков секілді ғалымдар түркі тілдерінде, оның ішінде қазақ тілінде сөз екпінінің жоқ екенін, оның қызметін бұл тілдерде сингорманизм атқаратынын дәлелдесе, К.Аханов, К.Бейсенбаева секілді ғалымдар қазақ тілінде: «Сөз құрамындағы буындардың айтылуы біркелкі бол бермейді. Ол буындардың біреуі басқаларына қарағанда, айқынырақ ажыратылып, көтеріңкі айтылады. Мұндай қасиетке, әдетте, екпін түскен буын ие болады. Осыған орай, екпін түскен буын екпінді буын деп аталады»⁵-дейді.
Омар Базаркүл Қалтайқызы өз еңбегінде: «Сөздер атйылғанда барлық буын бір қалыпты айтылмайды, біреуі күшті қарқынмен айтылады. Бірақ қазақ тілінде екпін сөздің мағынасына әсер етпейді. Әдетте екпін сөздің соңғы буынында болады. Мысалы, балалар деген сөзде соңғы буын -лар күшті айтылады. Сөз ішінде бір буынның басқа буыннан күшті айтылуы екпін деп аталады»⁶-деген анықтама берсе, К.Бейсенбаева болса « Қазақ тілінде де сөз екпінінің атқаратын қызметі күшті»⁷ - дейді де, мына мысалдарды келтіреді: жảрма - жảрма; көрмẻ - көрме; баспả - бảспа; тартпả - тảртпа; жаппả - жảппа; бөлмẻ - бөлме; қимả - қима; қоймả - қỏйма.

⁵К.Аханов., Тіл біліміне кіріспе., Алматы -1994., 242-бет
⁶ Омар Б. Қ., Қазақ тілі., Шымкент., 2004., 10-бет
⁷К.Бейсенбаева ., Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы., Алматы., 1995., 59-бет
Екпін категориясы қазақ тіл білімінде әлі толыққанды зерттеліп, бір ізге түспеген категория. Сондықтан оны зерттеу болашақтың еншісіне бұйырады. Қазіргі таңда, мектеп оқулықтарындағы негізгі анықтама: «Сөз ішінде бір буынның басқа буыннан күшті айтылуы екпін деп аталады» -деген қағида ғана. Ал оның өзіндік белгілер мен түрлері және жасалу жолдарын түбегейлі қарастырылмаған.

жүктеу/скачать 109.5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8