Философия, II бөлім. Онтология. Гносеология. Әлеуметтік философия

Кеңістік пен уақыт жөніндегі біздің түсініктеріміз өзгеріссіз 
қалмайды. Ғылым (әсіресе физика, математика, астрономия т.б.) 
дүниенің кеңістік-уақыттық құрылымына барған сайын терең еніп, 
заттардың кеңістік пен уақытқа сәйкес жаңа қасиеттерін ашуда. 
Қозғалыстың әртүрлі формаларында кеңістік пен уақыттың 
көріністері де әртүрлі.
Қазіргі ғылымда
кеңістіктің
 физикалық, химиялық, 
биологиялық, әлеуметтік, сол сияқты экономикалық, құқықтық, 
ақпараттық, білімдік т.б. формалары туралы кең айтылады. 
Сонымен қатар қазіргі физика микро немесе мегадүниеде кеңістік 
басқа өлшемде болуы мүмкін дейді (мысалы, тоғызөлшемді - 
девятимерно). Бүгін математикадағы көпөлшемді кеңістіктер туралы 
Кеңістік пен уақыттың 
ерекше қасиеттері
Кеңістік
Уақыт
Созымдылық 
(материалдық 
объектілердің орны)
Үш өлшемділігі 
(ұзындығы, ен, биіктігі)
Бірыңғайлық, 
біркелкілік 
(однородность), 
изотроптылық
Қайта оралымдылығы 
(обратимость)
Әртүрлі материалдық 
жүйелердің локалды 
(жергілікті) сипаттары: 
симметрия және 
ассиметрия, формалары 
және мөлшерлері, 
элементтер немесе 
жүйешелердің 
арасындағы қашықтық 
және т.с.с.
Ұзақтылық және 
тізбектілік
Бір өлшемді: қайта 
оралмайтын және 
асиметриялық құбылыс
Бір бағытты: өткеннен 
бүгін (қазір) арқылы 
болашаққа
19

математикалық теорияларды философиялық талдау жасау керектігі 
сөз болады. 
Уақыт туралы да осылай деп айтуға болады. Мысалы, 

жүктеу/скачать 5.01 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: