Ежелгі металлургия кезеңіндегі көшпелілер өркениетінің қалыптасуының алғышарттары
Мыс
Қола
Ежелгі металлургия кезеңіндегі көшпелілер өркениетінің қалыптасуының алғышарттары
· 1. Ұлы даладағы энеолит және қола дәуірі.
· 2. Прото және ежелгі түріктердің мәдениет генезисі.
· 3. Жетісу және Тянь-Шандағы үйсіндердің этносаяси бірлестіктері
· 4. Қаңлылардың тарихи-мәдени мұрасы
Қола дәуірі 3 түрлі ерекшелігімен ерекшеленеді. • Ежелгі қола металургиясымен. • Бақташылық мал шаруашылығымен. • Теселі егіншілікпен.
· Қола дәуірі 3 түрлі ерекшелігімен ерекшеленеді. • Ежелгі қола металургиясымен. • Бақташылық мал шаруашылығымен. • Теселі егіншілікпен.
Көшпелі мал шаруашылығы
Аталық рулық қатынас
Еңбек құралдары
Қару – жарақ
Мал шаруашылығының дамуы
Отбасылық меншіктің кеңеюі
Өндірістік өнім өндіру
Металлург мамандығының жетілуі
Мүлік теңсіздігінің өсуі
Қоныстар – өзен – көлдердің жағасында, кең жайылым жерлерге орналасқан.
Қоныстарда 6-10 үйден 20-30-ға дейін болуы. Екі қатар немесе шеңбер бойына айнала салынған.
Тұрғын үйлері жартылай жертөлелер болған.
Тұрғын үйлердің қабырғалары бөренеден салынған.
Қола дәуірін зерттеушілер
Орталық Қазақстанды Ә.Марғұлан мен
К.Ақышев
Солтүстік Қазақстанды А.Оразбаев, Шығыс Қазақстанды С.С. Черников пен А.Г.Максимова
Кемел Ақышев және Әлкей Марғұлан
Қазақ жеріндегі қола дәуірі мәдениеттерінің басталуы мен дамуын Ә.Марғұлан негізгі үш кезеңге бөледі.
Алғашқы кезеңі – ортаңғы
Соңғы кезеңі – Беғазы-Дәндібай мәдениеті
Өркендеп дамыған кезеңі – Нұра және Атасу сатылары
Шаруашылығы
Андроновтықтарда, негізінен, отырықшы шаруашылық басым болған. Бұл әрине, егін шаруашылығының дамығанын көрсетеді. Жер тесемен өнделгендіктен, сол кездегі, егіншілік Андронов тайпаларында «теселі егіншілік» деп аталған. Көбінесе бидай, тары өсіріген: бақшалық шаруашылықта дамыған.
Қола дәуірінде Қазақстанды мекендеген тайпалар қыш ыдыстар жасаған. Бұл көбінесе әйелдер ісі болған. Мұндай ыдыстарды жасағанда негізгі шикізат ретінде балшықты пайдаланған.
Андроновтықтар жылқы, сиыр, қой, ешкі, кейіннен түйе өсірген: жануарлардың терісі мен жүнін киім ретінде, еті мен сүтін тамақ ретінде және қосымша жануарларды көлік, күш ретінде пайдаланған.
