Автоматты бақылау
жүйелері
Автоматты бақылау, машиналар, механизмдер мен аппараттар жұмысын аданың тікелей қатысуынсыз құрал, қондырғылар арқылы бақылау. Ол энергетикада, өнеркәсіпте, транспортпен байланыста көп қолданылады. Автоматиканың негізгі тәсілдерінің бірі. Автоматты бақылау технологиялық процесс параметрлерінің өзгерістерінің басқару мүшелерінің дәл де, тез байқауын, сөйтіп машиналар мен аппараттар жұмысын реттеп отыруын қамтамасыз етеді. Автоматты бақылауының ең қарапайым түрі - автоматты сигнализация. Онда процесс параметрлерінің кейбір шектік немесе аралық мөлшері ғана бақыланады. Автоматты бақылаудың ең кең тараған түрі - визуалдық өлшеу.
Электрлік, сондай-ақ температура тағы басқа электрлік шамаларды дәл өлшеп жазу үшін, өлшеу көпірлері мен потенциометрлер пайдаланады. Автоматты бақылау көбінесе бір қондырғымен-ақ өлшеу және сигнал беру қызметін бірден атқара алады. Автоматты бақылау құралдары мен қондырғыларының шығарылатын өнімдер саны есепке алуға, сапасын бақылауға, оны берілген мөлшер, салмақ, қаттылық және басқа көрсеткіштер бойынша сорттауға, сондай-ақ бұйым маркалау жұмыстарын жүзеге асыруға болады.
Автоматты бақылаудың механикалық, электро контактылы, контактсыз, фотоэлектрондық және басқа да әдістері бар. Техникада автоматты бақылаудың ультрадыбыстық және радиоактивтік әдістер кеңінен қолданылып жатыр. Кәсіпорындар мен жекелеген өндірістік қондырғыларла автоматты бақылау бір орталыққа шоғындырылады. Яғни өлшеу және сигнал беру қондырғылары бар бір пункттен жүзеге асырылады. Автоматты бақылау телесигнал және телевизиялық өлшеулер арқылы алыстан да жүргізіледі. Өнеркәсіп пен транспорттағы өндірістік процесстерді алыстан автоматты түрде бақылап отыру үшін телевизиялық құралдар пайдаланады. Автоматтандырылған күрделі объектілерде көп параметрлі процесстерді бақылауға тура келеді. Ондай жағдайларда приборлар да көп болуы тиіс.
37
Негізгі метрологиялық
түсініктер
Жалпы «метрология» дегеніміз не? Метрология — жеке мөлшерлерді өлшеу, талап етілетін дәлдікке қол жеткізу тәсілдері туралы ғылым. Адам үнемі бірдеңені өлшеу, мөлшерді анықтау, қанша уақыт қажет екенін, объектінің қаншалықты алыс орналасқанын білу қажет болатын әлемде өмір сүреді. Мұндай сан ақпаратынсыз адам негізді шешім қабылдап, дұрыс іс-әрекет жасай алмайды.
Қазіргі кезеңдегі метрология ғылым пән ретінде өзінің және шет елдердің өлшем бірліктерін сипаттаумен айналысқан пайда болу сатысын, ең соңында эталон жасалатын өлшем туралы ғылым деп аталатын өскелең шақты бастан өткеріп, есейе келе құдыретті физиканың тарауына айналды, сонымен бірге математикалық әдістерді игеріп, қоршаған әлемді дұрыс бағалайтын өлшем құралдарымен қамтамасыз ететін аспап жасауды басқаратын болды. Академик А.П. Александров: «Метрология біздің уақытымызда өте қажет, адамның көзқарасының іргетасының қалануы, сонымен бірге еңбекшілердің әл-ауқаты да соған байланысты» — деп жазды.
Қазіргі уақытта метрология мынадай түрлерге бөлінеді:
өлшемдердің жалпы теориялық проблемалары қарастырылатын теориялық метрология;
метрологияның тарихын, оның даму үрдістерін зерттейтін тарихи метрология;
өзара байланысты жалпы ережелердің, талаптар мен нормалардың, сондай-ақ мемлекет тарапынан реттеу мен бақылауды қажет ететін басқа да мәселелер кешенін қамтитын заңдылық метрология;
өлшем әдістері мен құралдарын іс жүзінде қолдану мәселелерімен айналысатын қолданбалы метрология.
38
Достарыңызбен бөлісу: |