«Математика», «Алгебра» және «Геометрия» пәндерін оқытудағы тілдік

15 
- тіл үйренуге тән оқу дағдыларын дамыту (мәселен, таңдап алынған материалдарды 
тыңдау, түсіндіру, металингвистикалық және метатанымдық сананы дамыту, басқаша 
тұжырымдау, сөздікпен жұмыс істеу дағдылары); 
- тіл туралы сыни ойларын дамыту (мысалы, тілдерді салыстыру, оқушыларды тілді 
барынша нақты пайдалануға ынталандыру, тілді үйренудегі жетістікті бағалау); 
- сабақ басында тілдік мақсатты белгілеу және сабақтың соңында осы мақсат 
бойынша қол жеткізілген жетістіктерді талқылау. 
Тілдік мақсат үлгісі оқу жоспарының әр бөлімінде көрсетілген. Сонымен қатар, тілдік 
мақсат үлгісінде академиялық тілдің құрамдас бөліктері ұсынылған, оны оқушылардың 
есте сақтап, пайдаланулары керектігін ескерту маңызды. Бұл құрамдас бөліктер төмендегі 
тақырыпшаларда ұсынылған: 
(1) пәнге тән арнайы лексика және терминология; 
(2) диалог/ жазылымға арналған пайдалы сөз тіркестері. Егер пәннің тілі анық әрі 
оқушыларға түсінікті болса, бұл олардың пән бойынша оқу мақсаттарына ғана емес, тілдік 
мақсаттарға да қол жеткізуіне көмектеседі. 
Тілдік мақсаттарды белгілеу үшін келесі етістіктерді пайдалануға болады: саралау, 
санаттарға бөлу, таңдау, жіктеу, салыстыру, байланыстыру, қарсы қою, көшіру, құрастыру, 
сынау, анықтау, суреттеу, әзірлеу, бағамдау, түсіндіру, мысал келтіру, жорамалдау, 
анықтау, негіздеу, келіссөз жүргізу, болжау, өндіру, балама шешім ұсыну, себебін 
түсіндіру, пысықтау, қайта ұйымдастыру, басқа сөзбен айту, мазмұндау, қайта қарап шығу, 
көшіріп алу, рөлдік ойын ойнау, қорыту, жинақтау және жазу, түрлі мақсатта пайдалану, өз 
сөзімен анықтама жазу, безендіру. 
Оқытуда тілдік мақсаттарға қол жеткізу үшін математика мұғалімдеріне: 
 ауызекі тіл мәдениетн қалыптастыру тәсілдерінің бірі ретінде дауыстап оқу, есеп 
шығару барысын ауызша түсіндіруді пайдалану; 
 кітаппен жұмыс істеуге үйрету, анықтамалық әдебиетті, каталогтар мен картотеканы 
пайдалану, белгілі бір тақырып бойынша әдебиет таңдау, кітаппен өз бетінше жұмыс 
нәтижелерін дұрыс рәсімдеуге, тезистер, конспектілер, әдебиет тізімін құрауға үйрету; 
 математикалық терминдер анықтамаларының дұрыстығы мен нақтылығына аса 
назар аудара отырып, оқушылардың сөздік қорын байыту бойынша, математикалық 
терминологиямен үш тілде таныстыру бойынша жүйелі жұмыс жүргізу; 
 кестелерді оқу, құру және салыстыру, диаграмма мен сызбалар, графиктер, 
математикалық модель жасау біліктерін қалыптастыру; 
 диалог, пікірсайыс жүргізу, қажетті дәлел келтіру, қорытынды жасауға жетелеу 
ұсынылады. 
Тілдік мақсаттардың бірқатарын пән мазмұнына сай оқу мақсаты ретінде қарастыруға 
болғанымен, мазмұн мен тілдің бөлінуі оқушылардың мазмұнға да, тілге де баса назар 
аударуына көмектеседі. Сонымен қатар, бұл жауап/ шешімге назар аударумен қатар, сол 
жауап/шешімді іздеу үшін қолданылатын үдерістерге назар аударылуын теңдестіруге 
көмектесе алады. Атап айтқанда, осы үдерістерге баса назар аудара отырып, тілдің барынша 
нақты қолданылуын және ойлау әрекетін жақсартуға болады. 
Пән бойынша оқу мақсаттарының басым көпшілігі пәннің мазмұнына бағдарланады 
және кем кемдегенде бір оқу мақсаты тіл дамытуға бағытталуы тиіс. 

16 

жүктеу/скачать 0.59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: