1.Үндіевропа тілдері:
1) Иран тобы: парсы, тәжік, курд, осетин, тат, талыш т.б.
2) славян тобы: орыс, болғар, поляк, белорус, чех, словак, украин.
3) Балтық тобы: литва, латыш, эстон.
4) Герман тобы: дат, швед, исланд, ағылшын, голланд, неміс, норвеж.
5) Роман тобы : испан, румын, португаль, молдаван, латын тілі,француз, итальян.
6) грек тобына: жаңа грек, көне грек, византи тілі
7) Албан тобы: албан тілі
8) Армян тобы: армян тілі
9) Кельт тобы: ирланд, шотланд,уэльс тілі.
10) Индия тобы: маратхи, лахнда, гуджарати, непали, ория, кашимир, цыган, хинди т.б.
2. Семит-хамит тілдері:
1) Семит тобы: араб, тигре, тигран, айсор, иврит тілдері.
2) Египет тобы: көне египет, копт тілдері.
3. Кавказ тілдері: грузин, абхаз, адыгей,, кабардин, авар, лезгин, даргин тілдері.
4. Фин-угор тілдері: венгер, манси, ханты, фин, ижор, коми-зырян, марий тілдері.
5. Түркі тілдері:
Батыс хун бұтағы:
А)Бұлғар тобы: чубаш тілі.
Ә)Оғыз тобы: түркмен, гагауз, азербайжан, түрк тілдері.
Б)Қыпшақ тобы: қараим, құмық, қарачай-балқар, қырым татарларының тілі, бащқұрт, ноғай, қарақалпақ, қазақ тілдері.
В)Қарлұқ тобына: өзбек, ұйғыр тілдері.
Шығыс хун бұтағы:
А)Ұйғыр-оғыз тобы: тува, тофа, якут, хакас, шор тілдері.
Ә)Қырғыз-қыпшақ тобы: қырғыз, алтай, түркі тілдерінің жазулары жатады.
6. Монғол тілдері: халха-монғол, бурят,қалмақ тілдері.
7. Тұнғыс-манчжур тілдері: эвенк, эвен, нанай, орок, удэгей тілдері жатады.
8. Қытай-тибет тілдері: қытай, дүнген, тай, лаос, вьетнам, тибет, жапон, корей тілдері жатады.
Лингвистикалық типология тілдің құрылымдық ұқсастығы мен жақындығын олардың туыстығына байланыссыз зерттейді. 19ғасыр басында лингвистер тілдердің типтерін айқындауда әр түрлі тілдердегі сөздердіңморфологиялық құрылымын, грамматикалық мағыналарды білдіру тәсілдерін негізге ала отырып зерттейді. Неміс лингвисі Фридрих Шлегель тілдердің 2 түрлі типі бар деді. Олар: флеактивті, аффикстендіруші тіл. Ал Август Шлегель 3 типін көрсетті. Олар: флеактивті, аффикстендіруші , аморфты тілдер. Академик Ф.Ф.Фортунатов 4 типін көрсетті. Олар:түбір тіл, агглюнативті, флективті, флективті-агглюнативті тілдер бар деп көрсетті. Бұл шолуларды жинақтай келе тілдерді типологиясы тұрғысынан төмендегі типтерге ажыратуға болады:
1)Даралаушы тип- вьетнам, қытай, бирма, тибет тілдері жатады. Бұл тілдерде сөздер түрлене бермейді. Сөз тудырудың ең басты тәсілі ретінде біріктіру тәсілі қолданады.
2) Полисинтетикалық тип- индеецтер, полеазиат тілдері жатады. Флективті тілдер мен агглюнативті тілдерде сөйлеммен айтылатын ой бұл тілдерде бір сөзбен беріледі.
3)Агглюнативті тип- түркі, моңғол, угро-фин тілдері жатады. Мысалы:ту+туыс+туыстарым+туыстарымнан (жалғаулар бірінің үстіне бірі жалғана береді).
4) Флективті тип- орыс, неміс, грек, араб тілдері жатады. Грамматикалық мағыналар ішкі флексия тәсілі арқылы да, аффиксация тәсілі арқылы да беріледі. Ескеретін жағдай флективті тілдерде аффикстер: префикс, инфикс болып бөлінуіне қарай сөз құрамында әр түрлі орынға ие болады.
Достарыңызбен бөлісу: |