Қазақ фонетикасы

Дауысты дыбыстар кестесеі

жүктеу/скачать 31 Kb.

бет	3/6
Дата	31.12.2022
өлшемі	31 Kb.
	#405255
түрі	Құрамы

1 2 3 4 5 6

Байланысты:
aza fonetikasy
Философия ілімінде

Дауысты дыбыстар кестесеі

Еріннің қатысына қарай		Иектің (жақтың) қатысына қарай		Тілдің қатысына қарай
Еріндік дауыстылар	Езулік дауыстылар	Ашық дауыстылар	Қысаң дауыстылар	Жуан дауыстылар	Жіңішке дауыстылар
О, Ө, У, Ұ, Ү	А, Ә, Ы, І, (Э)	А, Ә, О, Ө, Е	Ы, І, (И), У, Ұ, Ү	А, О, (У), Ұ, (И)	Ә, Ө, Ү, І, Е, (И), (У)

Бұл кестедегі и, у дыбыстары сөз немесе буын ыңғайына қарап бірде жуан, бірде жіңішке болып айтылады. Тіліміздегі жалаң дауысты фонема э болғанымен, қазақ сөздерінде е жазылатындықтан, кестеде бұл фонема е (э) түрінде көрсетілді.
Дауыссыз дыбыстар (Консонантизм)
Дауыссыз дыбыстардың артикуляциялық ерекшелігі: а) дауыссыздарды айтқанда өкпеден шыққан ауа әйтеуір бір кедергіге ұшырайды. ә) дауыссыздарды айтқанда үн бәсең, солғын болады. б) дауыссыз фонемалар буын құрай алмайды. в) дауыссыз фонемаларды айтқанда дауыс шымылдығы баяу дірілдейді яғни пассив қатысады.
Дауыссыз дыбыстар дегеніміз - өкпеден шыққан ауаның кедергіге ұшырап шығуынан жасалатын дыбыстар. Қазіргі қазақ тілінде 25 дауыссыз дыбыс бар: б,в,г,ғ,д,ж,з,й,к,л,м,н,п,р,с,т,(у), һ,ф,х,ц,ч,ш,қ,ң.
Дауыссыз дыбыстарды айтқанда өкпеден шыққан ауа сөйлеу мүшелеріне соқтығып, одан салдыр пайда болады. Сондықтан да дауыссыз дыбыстарда үнге салыдр араласады.

жүктеу/скачать 31 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6