Аммиякпен уланған адамға «КД» немесе «М» маркалы өндірістік газтұтқышын, жоғары концентрация жағдайында – айырғыш газтұтқышын кигізіп, жедел умен ластанған жерден таза ауаға шығару қажет. Ластанбаған жерде уланған адамға су буымен дем алдырады. Дем алысы нашарласа немесе тоқтаса «ауыздан ауызға» әдісімен қолдан дем алдыру қажет. Аммияк асқазанға енген жағдайда бір стақан суға бір шай қасық сіркесуы қосылған бірнеше стақан су ішкізіп құстыру қажет. Аммияк көзді зақымдаған кезде, мол сумен шаю қажет.
Е. А. Лужников бойынша этильдік спиртпен уыттанудың (интоксикацияның) жеңіл дәрежесінде оның қандағы концентрациясы – 1-1,5%, орта дәрежеде – 1,5-3%, ауыр дәрежеде – 3-5%, алкогольдік комада - 5% және одан да жоғары болады. Бір реттік қабылдаудағы (ішудегі) этанолдың өлім тудырар мөлшері дене массасының кг-на / 4-12 г құрайды (толеранттық болғанда орташа 96% спирттің 300 мл-і), балаларда – 3,0 г/кг. Нейротоксикалық әсер тереңдегі этанолмен және оның метаболиті ацетальдегид концентрациясымен анықталады. Этиль спирті торшалық мембранаға әсер етіп, фосфолипидтердің майлы қышқыл тізбегін үзеді және орталық нерв жүйесінің тежеу функциясын бұзып, психомоторлық қозу, қозғалыс үйлесімділігінің және өзін бақылаудың бұзылуын шақырады. Одан соң ОНЖ мен өмірлік маңызды орталықтардың күшін сарқылтады.
Жедел алкогольдік уланудың токсикогендік сатысындағы негізгі симптомдар мынадай:
- психоневрологиялық ауытқулар – токсикалық кома;
- тыныс алу бұзылыстары;
- жүректік-қан тамырлық бұзылыстар
– қан қысымының төмендеуі және терінің бозаруы;
- қанығу үдерістерінің бұзылуы
– ферменттік жүйе белсенділігінің өзгеруі, қандағы май қышқылдарының және глицериннің, ал тканьдерде - сүттік және пирожүзімдік қышқылдардың жиналуы.
Алкогольдік уланудың қауіптілігі ацетальдегидтің бауырдың уытсыздандыру функциясын төмендететіндігінде. Сондай-ақ сулық-электролиттік бұзылыстардың пайда болуы мүмкін. Бұл гиповолемиямен, гематокриттің артуымен, қанның микроайналымының және реологиялық қасиеттерінің бұзылуымен байқалады.
Уланудың соматогендік сатысында тыныс алу ағзаларының қабынулық зақымданулары (бронхит, пневмония); алкогольдік амавроз (көрудің уақытша баяулауы мен оны жоғалту); уыттық психоз; бауыр функциясының бұзылуы; құрысу және абстиненттік синдром; миореналдық синдром байқалады.
ДӘРІМЕН УЛАНУ:
Белгілері:
- Құсық (тошнота и рвота).
- Қарашықтың тартылу немесе кенейуі (сужение или расширение зрачков).
- Ұйқы келу (вялость и сонливость).
- Санадан айыру (потеря сознания).
- Жүректің дұрыс соқпауы (нарушение сердечного ритма).
Сіздің әрекетіңіз:
- Егер уланған адам есінде болса, оған көбірек жылы су ішкізіп, құстыру арқылы, асқазанды тазалау керек.
- Егер уланған адам санасыз болса, онда оны жақсы демалу үшін ішіне жатқызыныз.
- Дәрігерлердің жұмысын жеңілдету үшін, адам қай дәрімен уланғаның тауып қойыныз.
- Жедел жәрдемді шақырыныз.
У БАР ЗАТТАРМЕН УЛАНУ
Белгілер:
- Өткір іштің ауруы.
- Аузында күйік және ауру пайда болады (Боль и ожоги во рту).
- Ішөту.
- Құсық.
- Қозғалыс координацияның бұзылуы.
- Демалуының қиындауы.
- Санасынан айырылу (потеря сознания).
Сіздің іс-әрекетіңіз:
- Тездетіп ауруға көбірек (бірнеше стакан) су, шәй немесе сүт ішкізіңіз. Содан соң жұтқыншаққа (глотку) екі саусақты тығып құстырыңыз. Егер ауру ауыр жағдайда болса, оның басын бір жағына бұрып, құсығына шашылып қалмайтындай (не захлебнулся) етіп жатқызыңыз.
- Сосын активированный көмірді (уголь) майдалап, үгітіп ішкізу керек.
- Қышқылмен (кислотой) немесе щелочпен уланған жағдайда адамды құстыруға болмайды. Бұндай жағдайда оған сүтті немесе шикідей жұмыртқаны беру қажет.
УГАР ГАЗЫМЕН УЛАНУ
Белгілер:
- Бас айналу.
- Бас ауруы, алқыну (одышка).
- Журек айну, құсу.
- Есінен айырылу.
Сіздің іс-әрекетіңіз:
- Уланған адамды тездетіп таза ауаға шығару керек.
- Басына салқын компресс қою керек.
- Демалуы әлсіреген немесе жоқ жағдайда жәбірленушіге нашатыр спиртін иіскету керек.
- Қолдан дем беру керек (искусственное дыхание).
Қорытынды:
Жүйелер мен ағзалардың жылдам зақымдануымен сипатталатын қатты улану жағдайының барлық кезеңі, ауруханаға жатқызуға дейінгі кезеңнен бастап бірден жедел интенсивті медициналық көмекті қажет етеді. Бұл пікір кез келген қиын жағдайға (жарақат, ауру, бақытсыз оқиға) келеді десек те, улану жағдайында уақытымен көмек көрсету өте маңызды. Бұл токсиндердің фармакокинетикалық ерекшеліктері мен олардың зат алмасу үрдісіне араласуына байланысты, сонымен қоса көмектің кешеуілдеуі ағзадағы гомеостаздық кері айналмайтын өзгерістерге әкеліп соғуы мүмкін. Сондықтан медициналық көмек көрсетудің қарапайым ұстанымдарын нақты білу, зардап шегушілердің өмірін құтқарып, денсаулығын сақтап қалу үшін өте маңызды.
Достарыңызбен бөлісу: |
